De Aa-vallei in Schorvoort dreigt verkaveld te worden. De betonboeren van Matexi azen op het mooie rivierdal om er 305 wooneenheden te bouwen, waaronder een aantal flatgebouwen tot vier bouwlagen hoog. Een aanslag op één van de mooiste groene longen van onze stad. Maar de beweging tegen de verkaveling trekt zich op gang. Samen kunnen we de plannen nog tegen houden.
De Aa kronkelt vanuit de Liereman in Oud-Turnhout naar het Stadspark en verder langs het Frans Segersreservaat richting Lille en Kasterlee. Zo vormt ze een verbinding tussen verschillende natuurgebieden en groengebieden rond onze stad. Tussen Oud-Turnhout en het Stadspark stroomt ze door Schorvoort in een mooi bos- en weidelandschap. Het is dat gebied dat nu in de uitverkoop staat voor projectontwikkelaars.
Verkoop in een stroomversnelling
Het grootste deel van het 15,5 hectare grote gebied is momenteel in handen van Orion, de verzelfstandigde tak van het Turnhoutse OCMW. Daarnaast zijn er nog enkele percelen in privé-eigendom. In 2015 maakte het toenmalige stadsbestuur van Turnhout het “Masterplan Schorvoort” op. In dat masterplan wordt het kader vastgelegd waarbinnen het gebied mag verkaveld worden. Zo’n 6 hectare zou gespaard blijven en worden omgevormd tot een “groot buurtpark”. Maar 9,5 hectare zou worden volgebouwd met maar liefst 305 wooneenheden waaronder ook flatgebouwen tot vier bouwlagen hoog.
Ondertussen zijn de eigenaars in onderhandeling om de grond door te verkopen aan projectontwikkelaar Matexi. Die onderhandelingen “zouden gunstig verlopen en in een vergevorderd stadium zijn”. Ook schepen Wittebolle (Groen) bevestigt dat “de onderhandelingen positief verlopen”.
Matexi is niet de eerste de beste. Met een recordomzet van 472 miljoen euro in 2019 en met bouwprojecten overal in Vlaanderen, maar ook in het Groot Hertogdom Luxemburg en in Polen is Matexi een reus in de vastgoedsector. De familie Vande Vyvere, eigenaar van de bouwgroep, eindigt elk jaar bovenaan in het lijstje van rijkste families van West-Vlaanderen. De familie Vande Vyvere is rijk geworden via succesvolle grondspeculatie. Ze kochten in het verleden veel landbouwgrond aan tegen een spotprijs die vaak later een bestemming kreeg als bouwgrond. Goede politieke contacten hielpen het risico beperkt te houden. Een ploeg van maar liefst twaalf “business unit managers” moet helpen bij “het onderhouden van goede contacten met publieke organisaties, overheden en grondeigenaars”, zo staat te lezen op hun eigen website.
Bouwen in overstromingsgebied?
De Aa-vallei in Schovoort is een overstromingsgebied. Bij hevige regenval staan de weilanden in Schorvoort onder water. In 2016 overstroomde de Aa zelfs tot aan de Hypermarkt Carrefour aan de Turnhoutse ring en werd de gemeentelijke fase van het rampenplan afgekondigd. Als de Aa-vallei verder verhard wordt zal het water nog steeds zijn weg moeten zoeken. De nieuwe bewoners zullen regelmatig met natte voeten zitten, maar ook verderop stroomafwaarts zal de hinder groot zijn.
In 2018 voerde de PVDA al een ludieke actie tegen de geplande verkaveling in de Aa-vallei. Als voorbereiding op toekomstige overstromingen organiseerden de actievoerders een bedeling van emmers en rubber laarzen… en van zwembroeken en zwembrillen voor in de zomermaanden.
Ondertussen is er een belangrijk debat in Vlaanderen bezig rond ontharding, bouwstop en waterberging. De klimaatverandering brengt meer lange periodes van extreme droogte enerzijds en meer korte periodes van hevige regenval anderzijds. Dat zagen we ook de voorbije maanden, met extreem droge maanden april en mei, en met verschillende overstromingen in Turnhout in juni. Overstromingsgebieden ontharden zorgt voor minder overstromingen in woonwijken bij hevige regenval, en zorgt er ook voor dat de grondwaterlaag beter kan worden aangevuld waardoor we bij droogte minder watertekorten hebben. Verschillende experten, waaronder de Vlaamse Bouwmeester Leo Van Broeck , zijn hevige tegenstander van het verder verharden van overstromingsgebieden. Dat voortschrijdend inzicht is er ook in Turnhout. Zo keurde T.I.M. in 2015 het Masterplan Schorvoort nog mee goed, maar pleiten ze vandaag voor het groen laten van de Aa-vallei.
Stadsbestuur rolt rode loper uit voor betonboeren
Het Actiecomité Schorvoort 2020 verzet zich al jaren tegen de bouwplannen in de Aa-vallei. Toen ze half juni dit jaar te horen kregen dat de onderhandelingen met Matexi gevoerd werden stuurden ze meteen een open brief naar alle Turnhoutse gemeenteraadsleden. Zo kwam het debat opnieuw bovenaan op de politieke agenda.
PVDA-gemeenteraadslid Wout Schafraet diende daarop een vraag in op de gemeenteraad van 29 juni. Het werd een verbluffend debat waarbij schepen Wittebolle (Groen) zich opnieuw opwierp als grootste verdediger van de belangen van de projectontwikkelaars. Dat deed ze ook al vorig jaar toen er plannen waren om het Grimstedebos te kappen en te verkavelen.
"Het is niet omdat er een brief wordt geschreven aan de gemeenteraad dat wij van standpunt moeten veranderen", reageerde schepen Wittebolle. Het getuigt van een minachting tegenover het Actiecomité Schorvort 2020 dat juist nu een brief had gestuurd omdat de verkoop van de vallei aan Matexi in een stroomversnelling komt. Wanneer wil het stadsbestuur dan van standpunt veranderen? Wanneer de gronden zijn verkocht en de Aa-vallei is volgebouwd?
"Ja, er bestaat zoiets als voortschrijdend inzicht, maar vandaag zien wij geen reden om van standpunt te veranderen" zei schepen Wittebolle. Alle knipperlichten staan op oranje, op vlak van droogtezomers, op vlak van toenemende overstromingen en op vlak van verdwijnen van onze groene ruimte. Hoe lang gaat de stad nog wachten met haar voortschrijdend inzicht?
Schepen van Ruimtelijke Ordening Els Baeten (N-VA) wilde zelfs niet reageren op de vraag. De N-VA blijft verstoppertje spelen, nadat ze in 2018 nog stemmen wonnen in Schorvoort tégen de verkaveling.
De meerderheidspartijen gaan met hun plannen in tegen hun eigen bestuursakkoord. Daarin staat letterlijk: “Er moet zoveel mogelijk ingezet worden op de vergroening en verblauwing (meer water) van de openbare ruimte om het hitteschildeffect te temperen”. Meer vergroening en verblauwing, maar een bestaande groen-blauwe vallei zou het stadsbestuur wel laten verdwijnen? Als de grote projectontwikkelaars op het toneel verschijnen, dan vervallen alle mooie beloftes van dit stadsbestuur telkens weer als sneeuw voor de zon.
De beweging tegen de verkaveling kan winnen
Na de open brief van het Actiecomité Schorvoort 2020 trekt de beweging tegen de verkaveling zich op gang. Het Actiecomité staat niet alleen. Het heeft een ruime steun van de Schorvoortenaren maar ook van alle Turnhoutenaren die bekommerd zijn om het verdwijnen van onze groene ruimte. Op 26 juni deed ook Natuurpunt Turnhoutse Kempen een publieke oproep om de natuur in het valleidal te versterken in plaats van het gebied vol te bouwen. Op de gemeenteraad van 29 juni maakte ook T.I.M. duidelijk dat ze de vallei groen willen houden, terwijl ze in het verleden het Masterplan Schorvoort nog mee goedkeurden. De beweging tegen de verkaveling breidt uit en groeit aan kracht.
Tenslotte is er ook de overwinning van het Actiecomité voor het behoud van het Grimstedebos. Zij deden in 2019 het stadsbestuur en projectontwikkelaar GoPlus in het zand bijten. Hun overwinning geeft inspiratie en vertrouwen aan alle Turnhoutenaren die ook de Aa-vallei willen reden van de betonboeren.