Veilige stad

De politiediensten in Turnhout zijn sterk gecentraliseerd, met als uitvalsbasis de politiepost in de Noord-Brabantlaan. Vanuit een centrale telecommandokamer worden politie-eenheden aangestuurd als in een computerspel. Die eenheden rijden rond, zetten amper een voet op de grond en hebben weinig voeling met de wijken. Onze visie is er een van het opwaarderen van de wijkagent en het openen van laagdrempelige politiekantoren in elke wijk.

Bereikbare wijkagenten, dicht bij de mensen: dat is cruciaal om overlast en criminaliteit tegen te gaan. Interventie-eenheden kunnen niet wat wijkagenten kunnen. Wijkagenten kennen hun pappenheimers, zij kennen de problemen in de wijk en kunnen preventief werken, problemen vroeg opmerken en er iets aan doen voor ze ontsporen in criminaliteit. Ook andersom: als de bevolking de agenten kent, is er meer controle op de agenten en komt het veel moeilijker tot misstanden. 

Wijkondersteuningsteams kunnen tussenkomen bij kleine problemen of overlast ter ondersteuning van de wijkagent. Een Wijkondersteuningsteam rijdt rond met de fiets en is daardoor gemakkelijker aanspreekbaar dan een interventieploeg in een combi. Het Wijkondersteuningsteam kent de wijk en kent de mensen die er wonen. 

Wij willen dat het stedelijke veiligheidsplan besproken wordt in wijkvergaderingen waar de korpschef en de burgemeester hun prioriteiten komen voorstellen. Wij willen dat de stem van inwoners, verenigingen en belanghebbenden gehoord wordt wanneer men de prioriteiten voor preventie en veiligheid in hun wijk bepaalt.

Om paal en perk te stellen aan geweld en criminaliteit, moet dit effectief bestraft worden. Tegelijk moet er ingezet worden op preventie, op het voorkomen van geweld en criminaliteit. Hoe groter de ongelijkheid in de samenleving, hoe groter de criminaliteit. In samenlevingen met meer gelijkheid is er minder geweld en misdaad.

De winstjacht gaat gepaard met bruut geweld. Er is economisch geweld en fiscale fraude. Er is witteboordencriminaliteit die onbestraft blijft. Er zijn de gewapende overvallen door rondtrekkende dievenbendes en er is de grote drugshandel. De prioriteit moet gaan naar de strijd tegen deze grote georganiseerde criminaliteit. Het zijn vaak die generaals van de criminaliteit die in verschillende wijken luitenantjes proberen te werven.

Fysiek geweld en criminaliteit moeten effectief bestraft worden. Bestraffing heeft een afschrikkende rol. Niet dat er om ter langst en om ter hardst gestraft moet worden, maar straffen moeten wel effectief uitgevoerd worden. Daders van ernstige fysieke of seksuele gewelddaden moeten sneller opgepakt worden. Evenmin kan het zijn dat mensenhandelaars, grote drugsbaronnen of economische misdadigers en fraudeurs uit de bankenwereld of de industriële wereld op vrije voeten blijven. Er moet een einde komen aan de straffeloosheid van deze organisatoren van de criminaliteit.

Veiligheid is niet alleen een zaak van de politie. Veel mensen zetten zich beroepshalve of als vrijwilliger in voor een veilige samenleving: conciërges, buurtwerkers, stadswachters, straathoekwerkers… In een aantal buurten zijn die vertrouwenspersonen vaak de meest gekende aanspreekpunten. Ze moeten in elke wijk zichtbaar aanwezig zijn en verdienen herwaardering.

Wij willen meer straathoekwerkers en jeugdanimatoren. Dat zijn opvoeders die contact hebben met buren en bewoners. Zij kunnen preventief werken in samenspraak met de school, spijbelgedrag tegengaan, huisvestingsproblemen signaleren enzovoort. We pleiten voor een directe communicatielijn tussen die brugfiguren in de wijk en de wijkagent. Indien nodig kunnen brugfiguren een maandelijks overleg inplannen met de wijkagent. 

Natuurlijk is er een band tussen de leefbaarheid van een buurt en het veiligheidsgevoel. Leegstand, verkrotting, vervuiling, gebrek aan openbare ruimte en gebrek aan groen vergroten het onveiligheidsgevoel. Als we alle stadswijken veiliger willen maken, moeten we ook investeren in het concept van de integrale wijk (zie de inleiding van dit programma). Want voorkomen is veel beter dan genezen.

We zetten in op dialoog en communicatie in plaats van op GAS-boetes. Bij GAS-boetes is de lokale overheid én rechter én partij. Wie een GAS-boete wil betwisten, moet zelf naar de politierechtbank stappen en daar de kosten van dragen. Zelfs de hoogste parketmagistraten vinden de GAS-wet een inbreuk op de scheiding der machten en zij vinden de toepassing op jongeren meer dan bedenkelijk. GAS-boetes zijn ook asociaal. Jongeren uit gegoede milieus moeten niet vrezen voor een GAS-boete, ‘hangjongeren’ in volksbuurten wel. Boetes uitdelen lost de problemen in de wijken niet op. Men wil iedereen in de pas doen lopen, niet door problemen op te lossen maar door te bestraffen. Willen wij dan nooit meer boetes geven? Toch wel. Als andere middelen niets uithalen, kan uiteraard een boete volgen.

We investeren in sensibilisering en preventie rond gebruik van drugs en alcohol. Dat doen we op school, maar ook op straat en in het uitgaansleven. We investeren in een toekomst voor onze jongeren en maaien zo het gras onder de voeten weg van drugskartels. Steeds meer Turnhoutse jongeren worden gerekruteerd als dealertjes. Ondertussen zien we de grote drugsbaronnen ontsnappen door besparingen van de federale overheid op douane, gerechtelijke politie en parket. We mogen geen enkele jongere opgeven en overleveren aan drugshandelaars.

Almaar meer wordt veiligheid herleid tot repressie. Toch is sociale preventie de belangrijkste manier om criminaliteit te voorkomen. Als je het recht op arbeid, het recht op wonen en een sluitende sociale zekerheid garandeert, ontstaat er een gevoel van geborgenheid. Zo wordt het voor criminelen moeilijk om een netwerk van luitenantjes en dealertjes te rekruteren onder uitgeslotenen die geen uitweg meer zien of niets anders geleerd hebben dan snel geldgewin.

Een brede collectieve basis van sociale rechtvaardigheid en zekerheid maakt ook andere normen en waarden mogelijk. Pas als de samenleving niet meer draait rond het hoogste rendement, rond de oorlog van allen tegen allen en de oorlog tout court, kunnen waarden als samenwerking en sociale bescherming, solidariteit en respect centraal staan.

Het onderwijs herfinancieren, werk bieden aan jongeren, vechten tegen de uitsluiting van grote groepen mensen: het is allemaal noodzakelijk voor een veilige samenleving. Er zijn partijen die roepen over veiligheid, maar intussen een neoliberaal uitsluitingsbeleid voeren. Dat is niet alleen contraproductief, het is ook hypocriet.

Een goed veiligheidsbeleid toont respect voor de democratische en sociale rechten en holt ze niet uit. Het onveiligheidsgevoel mag niet als excuus gebruikt worden om het recht op vrije meningsuiting, op privacy en organisatie te kortwieken. Het aantal politiecamera’s in Turnhout is de laatste jaren sterk toegenomen. Maar het stadsbestuur beargumenteert de noodzaak en de proportionaliteit van die camera’s nooit. Bereikbare wijkagenten dicht bij de mensen en laagdrempelige politiekantoren in elke wijk zijn veel efficiënter in de strijd tegen kleine criminaliteit en overlast dan camera’s en centraal gestuurde interventieploegen.

De politie in Turnhout werd deze bestuursperiode voorzien van bodycams. Bodycams kunnen helpen om incidenten niet te laten ontsporen en ze kunnen bijdragen tot een controle op het juist handelen van de politie bij een interventie. Maar in Turnhout kunnen politieagenten zelf kiezen wanneer ze hun bodycam aanzetten en wanneer niet. Een politieagent die onnodig verbaal of fysiek geweld gebruikt bij een interventie zal nooit zijn bodycam aanzetten, terwijl de vele politieagenten die goed handelen dat wel regelmatig zullen doen. Wij pleiten voor bodycams die verplicht filmen tijdens de shift. Bovendien moeten de beelden vrij toegankelijk zijn voor de mensen die bij een politie-interventie betrokken zijn.