Gezonde stad

Als ouderen niet langer thuis kunnen blijven wonen omdat de zorgvraag te groot wordt, dan doemt de confrontatie met hoge woon- en zorgprijzen op. In Turnhout betaal je al gauw meer dan 2400 euro per maand voor een eenpersoonskamer in een rusthuis. De huurprijs ligt een pak hoger dan het gemiddeld wettelijk pensioen. Die kloof werd de laatste jaren alleen maar groter. De inflatiecrisis werd integraal doorgerekend naar de bewoners van de woonzorgcentra. De bewoners kregen de ene na de andere indexatie te verwerken. Enkel de PVDA verzette zich tegen deze prijsverhogingen. Alle andere partijen, van Vooruit tot Vlaams Belang, keurden de prijsverhogingen goed. 

Die kloof tussen pensioen en rusthuisfactuur klopt niet. De pensioenen zijn natuurlijk veel te laag. Maar ook de lokale overheid heeft haar verantwoordelijkheid. Onze ouders en grootouders hebben hun leven lang hard gewerkt en bijgedragen aan onze sociale zekerheid. Ze hebben dan ook recht op een zorgeloze oude dag.

In Turnhout is sinds 2009 de onderhoudsplicht afgeschaft. Hierdoor zou het in principe niet meer mogelijk zijn dat bejaarden bij hun kinderen moeten aankloppen met hun rusthuisfactuur. Het OCMW Turnhout betaalt sindsdien het verschil tussen de rusthuisfactuur en het inkomen van de ouderen. Dit is een positieve maatregel, maar de tussenkomst is wel gebonden aan heel wat voorwaarden. Zo mag de dagprijs, waarvoor de tussenkomst wordt aangevraagd, niet hoger zijn dan de dagprijs van WZC De Wending. Wie om eender welke reden terechtkomt in een duurder privaat rusthuis, heeft geen recht op de tegemoetkoming van het OCMW. Bovendien moet de aanvrager van de tegemoetkoming eerst alle eigen middelen aanwenden. Tenslotte gebeurt de toekenning van deze tussenkomst niet automatisch. Je moet zelf eerst een heleboel documenten op tafel leggen om aan te tonen dat je recht hebt op de tussenkomst van het OCMW. Hierdoor bestaat het risico dat sociaal zwakkere personen in de samenleving de juiste weg niet vinden.

Dat de stad de onderhoudsplicht heeft afgeschaft is een goede zaak. Maar wij willen verder gaan dan een bijpassing van het OCMW. Wij willen gewoon betaalbare ouderenzorg garanderen voor iedereen. We moeten onmiddellijk de rusthuisfactuur blokkeren en de prijs verlagen. Op termijn willen we evolueren richting een maximumfactuur voor de woonzorgcentra van 1120 euro. Dat bedrag komt overeen met de som van de inkomensgarantie als samenwonende bejaarde (985 euro) plus de tegemoetkoming vanuit de zorgpremie (135 euro). Dat is met andere woorden het laagst mogelijke wettelijke inkomen voor bejaarden. Door de maximumfactuur hieraan gelijk te stellen, garandeer je dus dat geen enkele oudere in angst moet leven voor de zorgrekening op het einde van de maand. Om dat mogelijk te maken moeten zowel Turnhout als Vlaanderen voldoende middellen steken in ouderenzorg. Dat is een politieke keuze. 

Ook in de serviceflats of assistentiewoningen van zorggroep Orion werd de inflatiecrisis integraal doorgerekend naar de bewoners. Aan de flatjes zelf veranderde niets, maar de prijs steeg op één jaar tijd met 140 euro. In de stedelijke serviceflats brengen we de huurprijzen terug naar het niveau van voor de energiecrisis (2021). Zo maken we de extreem hoge indexeringen van de laatste jaren ongedaan.  

Met de verzelfstandiging van ons OCMW-woonzorgcentrum en de serviceflats heeft het stadsbestuur bewust de sleutels uit handen gegeven. Zo wordt onze zorg uiteindelijk onderworpen aan de commerciële logica. Ondertussen heeft de Vlaamse regering het mogelijk gemaakt om publieke woonzorgcentra volledig te privatiseren. Zo’n privatisering moeten we ten allen prijze zien te vermijden in Turnhout. Commerciële groepen hebben maar één doel: hun winst vergroten. Dat leidt tot minder personeel, minder zorgkwaliteit, minder kwalitatieve voeding en een hogere factuur voor de bewoners.

De stad moet de sleutels van de ouderenzorg terug volledig in eigen handen nemen. De stad moet een kwaliteitsvolle, betaalbare en openbare dienstverlening garanderen aan al haar inwoners zodat iedereen kan genieten van een zorgeloze oude dag.

Op initiatief van enkele PVDA-dokters werd 50 jaar geleden de eerste groepspraktijk van Geneeskunde voor het Volk geopend in Hoboken. Het was de eerste dokterspraktijk met gratis geneeskunde in ons land. Ondertussen heeft Geneeskunde voor het Volk elf groepspraktijken met gratis geneeskunde in heel België, met 53 dokters, 50 medewerkers en 72 vrijwilligers. Het zijn multidisciplinaire gezondheidspraktijken waar patiënten niet moeten betalen voor een bezoek aan de huisarts, door een systeem van forfaitaire betaling. 

De laatste jaren wint het model van wijkgezondheidscentra met gratis geneeskunde aan populariteit. Zo opende enkele jaren geleden ook in Turnhout een eerste wijkgezondheidscentrum, de groepspraktijk Arzo in Schorvoort. Bij Arzo werken dokters, verpleegkundigen, een diëtiste, een psychologe… in één team. Ze zorgen voor een integrale aanpak per patiënt. De praktijk werkt aan terugbetalingstarief en je moet er geen remgeld betalen. Dit is het voorbeeld dat we moeten uitbreiden naar de rest van Turnhout.  

Wij willen per wijk lokale spelers rond de tafel brengen om te zien wat mogelijk is. Wij willen bij de start van een nieuw gezondheidscentrum ondersteuning bieden en inzetten op toegankelijke gezondheidszorg in elke wijk van onze stad. De stad moet een voortrekkersrol spelen bij het zoeken naar nieuwe artsen en beschikbare locaties. De financiële middelen die opzij staan bij Wijkgezondheidscentra Kempen vzw moeten zo snel mogelijk worden ingezet voor de opstart van een tweede wijkgezondheidscentrum in Turnhout.

Naast het centrum van de stad zouden minstens ook de grotere buitenwijken Schorvoort en de Parkwijk een volledig wijkgezondheidscentrum moeten hebben. In een kleinere wijk, zoals bijvoorbeeld Zevendonk, zetten we in op kleinere ‘filialen’. Zo’n lokaal filiaal van een wijkcentrum kan enkele dagen in de week de deuren openen, versterkt door artsen of specialisten uit de grotere centra uit naburige wijken. Zo wordt gezondheidszorg werkelijk toegankelijk voor iedereen.

Het huisartsentekort in onze stad wegwerken wordt een grote uitdaging voor de komende jaren. Momenteel werken alle dokterspraktijken in Turnhout met een patiëntenstop. Wie op zoek is naar een nieuwe huisarts is er dus aan voor de moeite. We nemen een voortrekkersrol door positieve campagnes te voeren om artsen en huisartsen in opleiding aan te trekken naar Turnhout en in het bijzonder naar onze wijkgezondheidscentra. We dringen ook aan bij de hogere overheden om de paperasserij en administratieve last voor dokters te verminderen. Als stad openen we een administratieve helpdesk voor startende huisartsen, want het opstarten van een huisartsenpraktijk kent vele uitdagingen. 

De nieuwe wijkgezondheidscentra zijn ook nodig om het huisartsentekort in de stad op te vangen. Wijkgezondheidscentra zijn een aantrekkelijke werkplek voor startende huisartsen. Zorgassistenten in onze wijkgezondheidscentra zorgen voor een verlaging van de werklast. Zo komt er bij de huisartsen meer tijd vrij voor de zorgtaken.

Jaarlijkse tandcontrole door de tandarts is meer dan wenselijk. De realiteit wijst uit dat die controle vaak uitblijft. De oorzaak is niet ver te zoeken: de prijs stijgt en het duurt langer voor je een afspraak bij de tandarts hebt. Vaak is het zelfs ontzettend moeilijk een tandarts te vinden die nieuwe patiënten aanneemt. De stad moet deze problematiek dringend in kaart brengen en voldoende informatie aan haar bewoners verschaffen.

Wij willen ervoor zorgen dat in Turnhout voldoende kwalitatieve mondzorg aangeboden wordt, met geconventioneerde tandartsen. Hiervoor kunnen jaarlijkse controledagen georganiseerd worden in de ziekenhuiscampussen. Ook de wijkgezondheidscentra kunnen hier een belangrijke rol in spelen.

Een gezamenlijke, eengemaakte aanpak is nodig voor de geestelijke gezondheidszorg in onze stad. Er moet een analyse gebeuren van de behoeften in de stad om vervolgens het aanbod te sturen.

Wij willen het taboe dat nog steeds bestaat rond geestelijke gezondheidszorg doorbreken en het aanbod bekendmaken via een sensibiliseringscampagne op stadsniveau. We willen de problemen aanpakken en de toegang tot psychologen en mentale zorg garanderen. Het is ernstig dat er wachtlijsten zijn voor psychologische hulp bij het Centrum voor Geestelijke Gezondheid Kempen. Bij jongeren bedraagt de wachttijd tussen de 75 en de 100 dagen. Voor mensen met psychische problemen kan een maand wachten al zware gevolgen hebben. Nochtans zijn er genoeg psychologen die graag in een van die centra willen werken. Wij voorzien voor deze centra dan ook meer middelen om de zorg verder uit te breiden. In stedelijke werkingen zoals het OCMW, maar ook in verenigingen zorgen we voor een aanbod van psychologen die ook preventief kunnen werken.

We zoeken ook actief naar manieren om de drempel naar de psycholoog verder te verlagen. We geven hierbij extra aandacht aan kwetsbare doelgroepen. We bouwen aan vertrouwen, bijvoorbeeld door ervaringsdeskundigen en brugfiguren in te zetten.

In 2012 al werd besloten om een nieuw ziekenhuis te bouwen op de campus van het Sint-Jozefziekenhuis. In 2026 zou de eerste steen van de nieuwe ziekenhuiscampus worden gelegd. In 2031 zou het nieuwe ziekenhuis zijn voltooid. 

Burgemeester Van Miert en schepen Op de Beeck spreken van “het project van de eeuw”. Met een investering van een half miljard euro en een zorgtoren vele malen groter dan de Turnova-toren, gaat het inderdaad om een zeer groot bouwproject voor onze stad en voor heel de regio. 

Dat de huidige ziekenhuizen aan vernieuwing toe waren, daarover bestaat geen twijfel. Het huidige Sint-Jozefziekenhuis is 50 jaar oud en het SInt-Elisabethziekenhuis zelfs 70 jaar oud en de gebouwen zijn tot op de draad versleten. 

We moeten er wel op toezien dat het nieuwe ziekenhuis toegankelijk blijft voor de Turnhoutenaren en de inwoners van de buurgemeenten. Centralisering van ziekenhuiscampussen zijn een klassiek voorbeeld van schaalvergroting. Doelstelling wordt dan vaak om zich toe te leggen op dure, gespecialiseerde ingrepen, die enkel mogelijk zijn in dat ene ziekenhuis. Voor bijvoorbeeld één gespecialiseerde kankerbehandeling moeten dan patiënten van heinde en verre naar Turnhout komen, maar voor heel veel dagelijkse zorg voor Turnhoutenaren zijn er dan lange wachtlijsten. We moeten vermijden dat het nieuwe ziekenhuis een soort prestigeproject wordt in plaats van een kwaliteitsvol, betaalbaar en toegankelijk ziekenhuis voor alle Turnhoutenaren. 

Ook de bereikbaarheid van de nieuwe ziekenhuiscampus met de fiets, met het openbaar vervoer en met de auto, is van groot belang om toegankelijk te zijn voor de inwoners van Turnhout en de buurgemeenten. De nieuwe locatie, verder weg van het stadscentrum dan het Sint-Elisabethziekenhuis, stelt die uitdaging extra scherp. We werken aan veilige verbindingen voor zwakke weggebruikers en dringen aan bij de Vlaamse overheid op een goede ontsluiting met het openbaar vervoer. 

Sinds 2013 zijn de ziekenhuisparkings in Turnhout betalend. Dat verlaagt de toegankelijkheid en kan leiden tot minder bezoek. Wij willen de ziekenhuisparking opnieuw gratis maken voor patiënten en bezoekers.

Het kan nog bijna tien jaar duren voor het nieuwe ziekenhuis volledig operationeel is. Dat betekent dat we de komende jaren ook nog de nodige investeringen moeten blijven doen in de huidige ziekenhuizen van Sint-Elisabeth en Sint-Jozef om in de overgangsperiode de beste zorg te blijven garanderen. 

In andere steden zien we dat schaalvergrotingen ook vaak de eerste stap zijn naar een volledige commercialisering. De gevolgen voor de patiënt zijn telkens hogere kosten voor slechtere dienstverlening. Wie de gezondheidszorg beschouwt als een competitief en winstmakend gegeven, kan niet anders dan de prijzen voor de patiënten omhoog duwen.

Het recht op gezondheid is veel breder dan alleen een recht op geneeskundige verzorging. Het luik van de preventie is minstens even belangrijk. Preventie in de ruime betekenis vertrekt van een goede sociale zekerheid, een gezond leefmilieu, een goede woning, een sluitende bescherming op het werk… Wij willen een goed stadsbeleid op al die terreinen. Dat is de beste preventieve gezondheidszorg. De PVDA wil extra aandacht voor een degelijke job voor iedereen, voldoende gezonde en betaalbare woningen, een goede luchtkwaliteit, meer publiek groen en speelpleintjes, toegang tot sport voor iedereen en ten slotte gezonde voeding voor de kinderen in onze scholen.

Door in te zetten op gezonde warme maaltijden in de scholen zijn Finland en Zweden erin geslaagd obesitas in te dijken. Die collectieve aanpak lost ook meteen de ongelijkheden in de boterhammendozen op. Wij willen elke dag gratis soep met brood aanbieden op school, van kleuter- tot middelbaar onderwijs.

Daarnaast bieden we hygiëneproducten aan op openbare plaatsen. Op school maken we menstruatiemateriaal gratis beschikbaar.

Veel Turnhoutenaren maken zich ook terecht zorgen over de luchtkwaliteit in de stad. Turnhout wordt geconfronteerd met verschillende bronnen van luchtvervuiling die elkaar versterken. Om de luchtkwaliteit grondig te verbeteren, hebben we coördinatie nodig zodat de uitstoot van alle grote bronnen van vervuiling drastisch vermindert. We stellen daarom een propere-lucht-plan op, met metingen, met concrete streefdoelen en maatregelen. Dit komt de gehele stad ten goede.

Het lokale autoverkeer vervuilt de lucht in onze woonwijken. Het effect daarvan is het ergst in de zogenaamde street canyons. Dat zijn smalle straten met hoge gevels en weinig luchtcirculatie, waardoor fijn stof zich ophoopt. Denk aan de Patriottenstraat, waar veel doorgaand verkeer dagelijks passeert. De oplossing ligt in een verschuiving van het autoverkeer naar de fiets en het openbaar vervoer. Dit wordt ook de modal shift genoemd (zie hoofdstuk 4, Mobiele stad).

Naast de luchtkwaliteit, willen we ook een goede bodemkwaliteit in de stad garanderen. Door regelmatige controles uit te voeren op de bodemkwaliteit kunnen we bepaalde schadelijke stoffen zoals PFAS opsporen. Zo kunnen we negatieve effecten tegen gaan voor het te laat is.

We onderzoeken daarnaast ook de mogelijkheid om geothermie uit te breiden naar een warmtenet voor heel de stad. Zo verlagen we de uitstoot en dragen we bij aan gezonde lucht (zie hoofdstuk 3, Groene stad).

We maken van armoede een aandachtspunt, zowel voor de zorg als voor de preventie. Arm maakt ziek. Het OCMW is er om mensen te helpen, in de eerste plaats bij de toegang tot goede zorg. Iedereen heeft recht op de beste gezondheid, ongeacht de nationaliteit of de dikte van de portemonnee.

Ook mensen zonder ziekteverzekering hebben recht op een goede verzorging. We willen dat artsen en zieken gemakkelijk kunnen werken met ‘Dringende Medische Hulp’. We zorgen ervoor dat mensen in armoede begeleiding krijgen naar een vaste huisarts volgens een spreidingsplan dat de instroom van deze patiënten breed verdeelt over huisartsen.

Gezondheidsproblemen bij patiënten in armoede gaan vaak veel breder dan het strikt medische alleen: huisvesting, financiële problemen, opvoedingsproblemen… Sociaal verpleegkundigen in de wijkgezondheidscentra kunnen veel laagdrempelig werk verrichten. Hun interventies hebben vaak meer gezondheidseffecten dan welke therapie ook.